Martes, Hunyo 19, 2012

Ang Aklat ng Pagsasalin

ANG AKLAT NG PAGSASALIN
ni Gregorio V. Bituin Jr.

Isang mapagpalayang araw itong nakaraang Hunyo 16 para sa akin. Dahil nagkaroon ako ng libro hinggil sa pagsasalin (translation) na sinulat mismo ng mga Pilipino at nakasulat sa sariling wika. Noong Hunyo 11, inanunsyo ng aking kaibigang manunulat na si Beverly Siy sa grupong Panitikan sa facebook na may Book for Sale sa Chef's Bistro, na nagkakahalaga lang ng P35 isa, agad kong nakita ang kailangan kong aklat. Nilathala niya sa FB ang iba't ibang pamagat ng mga aklat at nakadikit ang presyong P35. 

Unang-una sa talaan ay nakasulat: P35.00 patnubay sa pagsasalin, virgilio almario, teo antonio, mario miclat, etc. Ito lang ang napili ko sa talaan, kaya nagpadala agad ako ng mensahe sa kanya na gusto kong mabili ang libro. Syempre, hard-to-find book iyon. Bihira sa mga bookstores.

Si Beverly Siy, o Bebang sa kanyang mga kaibigan, ay isang magaling na manunulat at makata. Katunayan, ang kanyang huling libro, ang "It's a Men's World" kung baga sa pelikula, ay patok sa takilya. Best-seller ito, ika nga. Isa siya sa pasimuno ng Book for Sale na iyon, at ang kikitain sa aktibidad na iyon ay para kay Ava, isang kapwa manunulat na nangangailangan ng suportang pinansya para sa kanyang pagpapagamot. Di ko kilala si Ava ngunit ang makatulong sa kapwa manunulat sa oras ng pangangailangan nito ay mahalaga at napakalaking bagay na.

Hunyo 16 ng katanghaliang tapat, mga bandang alas-dose y media, nang makarating ako sa Chef's Bistro, na nasa Sct. Gandia, malapit sa Tomas Morato sa Lungsod Quezon.  Marahil dahil oras ng pananghalian iyon. Nagkita kami ni Bebang at siya pala ang tumatao sa isang booth ng book for sale. May apat pang may paninda ring libro.Kaunti lang ang tao, hindi nga siksikan. Agad kong nilapitan si Bebang at hinanap ang libro. Sabi niyang nakangiti, bumili muna ako ng libro sa ibang booth, kaya nilapitan ko muna yung ibang booth at naghanap. Napili ko ang librong Sudoku, P35, at isang college workbook sa algebra, P5 lang. Saka ako nagbalik kay Bebang at binayaran ang libro. Kaya sa kabuuan, nalagasan ako ng P75 ngunit sulit naman. Pagkabili ko ng mga aklat, agad kong pinuntahan ang nakaiskedyul kong pagdalo sa isang talakayan, mula ikalawa hanggang ikalima ng hapon. Dahil sa trapik at malakas na ulan, nakarating ako sa tinutuluyan ko ng bandang ikapito ng gabi. Agad kong binuklat ang aklat at binasa.

Ang aklat na ito'y may pamagat na "Patnubay sa Pagsasalin", at sa bandang itaas nito ay nakasulat ang "Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining" o sa wikang Ingles ay National Commission for Culture and the Arts. (NCCA). Sa gawing kanan, ibabang bahagi ay nakasulat ang mga pangalan ng sampung may-akda: Virgilio S. Almario, Teo T. Antonio, Aurora E. Batnag, Paz M. Belvez, Pamfilo D. Catacataca, Andres Cristobal Cruz, Clemencia C. Espiritu, Teresita F. Fortunato, Maria Victoria A. Gugol, at Mario I. Miclat. May 174 pahina ang buong pagtalakay hinggil sa pagsasalin, may anim na kabanata, talasanggunian, at dalawang apendiks.

Masarap basahin ang anim na kabanata dahil magaan ang pagkakasulat sa sariling wika. Ang anim na kabanata'y ang mga sumusunod: 1. Kasaysayan ng Pagsasalin; 2. Mga Simulain at Pagsasalin; 3. Kaalamang Pangwika; 4. Paghahanda sa Pagsasalin; 5. Aktuwal na Pagsasalin; at 6. Ebalwasyon ng Pagsasalin. Malaking tulong sa akin ang aklat, lalo na sa aking gawaing pagsasalin.

Noong taon 2007 ay nakapaglathala ako ng dalawang libro ng pagsasalin hinggil sa mga sulatin ng rebolusyonaryong si Che Guevara. Wala akong nabasang gabay sa pagsasalin nang magsimula ako sa gawaing ito, maliban sa isang diksyunaryo - ang makapal na librong English-Tagalog dictionary ni Fr. Leo James English na nabili ko ng ilang taon na. Bandang 2010 ay nawala na lang ang diksyunaryong ito sa aking lalagyan at walang makapagsabi kung nasaan ito o kung sinong humiram. May kumuhang hindi nagpaalam at hindi na ito naibalik sa akin. Gayunpaman, patuloy pa rin ako sa gawaing pagsasalin.

Gumawa na rin ako ng sariling blog sa internet ng mga naisalin kong artikulo nina Marx, Engels, Lenin, Ka Popoy, at iba pa. May iba't ibang organisasyon din ang kinokontak ako para maisalin mula sa wikang Ingles ang kanilang ilang dokumento upang mas maunawaan ito ng mga kasapi nilang masang maralita. Kahit press statement, press release at mga polyeto sa rali, pero mas ginagamit ko na sa mga polyeto ang paraan ko ng pagsusulat, imbes na eksaktong pagsasalin ng akda.

Sa isa ngang pambansang samahan ng maralita kung saan boluntaryo akong tumutulong sa gawaing impormasyon at pahayagan, pag nagbigay ka ng Ingles na babasahin, sasabihin pa sa akin ng mga lider-maralita, "Paki-Tagalog mo naman ito." Pati na ang counter-thesis ni Ka Popoy Lagman ay naisalin ko na rin sa wikang Filipino. Nasimulan ko na ring isalin sa wikang Filipino ang "The Housing Question" ni Friedrich Engels dahil kahilingan ito ng ilang lider-maralita. Ang unang limang kabanata ng Sining ng Digma ni Sun Tzu ay naisalin ko na rin.

May isinasalin din akong dalawang klasikong libro ng mga kilalang manunulat, ang isa rito ay nagkamit ng Nobel Prize for Literature. Kaya kinausap ko si Bebang na may isinasalin akong dalawang aklat, ngunit hindi ko sinabi sa kanya kung ano eksakto ang mga iyon. Kaya pinayuhan niya ako. Magpaalam muna ako sa awtor ng isasalin kong aklat, o kung klasiko naman, pwede namang isalin ito. At para makatiyak ako, pinasapi niya ako sa Filipinas Copyright Licensing Society, Inc. (FILCOLS), at agad naman akong pumirma.

Palagay ko naman, may karapatan akong pumirma at maging kasapi. Dahil bukod sa itinayo ko at pinamamahalaang Aklatang Obrero Publishing Collective, nakapaglathala na ako ng mga aklat ko ng mga tula, kwento at sanaysay, tulad ng Fire in the Pen, Asin sa Sugat, Mga Sugat sa Kalamnan, at Tula.45, Markang Putik, at Taludtod at Makina. Nailathala ko na rin ang mga sulatin ng maraming kasama sa pakikibaka, tulad ng tatlong aklat ng sulatin ni Ka Popoy Lagman, na dati kong boss sa kilusang sosyalista, isang libro ng mga kasama hinggil sa kanya, at anim na libro ng katipunan ng panitikan ng mga kasama sa kilusang sosyalista.

Kaya ang aklat ng pagsasalin na aking nabili sa murang halagang P35 lamang ay napakamahal na sa akin, hindi dahil sa presyo kundi sa halaga nito sa aking gawain, upang mas magkaroon pa ako ng mas malalim na pag-unawa sa gawaing pagsasalin. Kaya maraming salamat, kaibigang Bebang, dahil talagang malaking tulong sa akin ang nasabing aklat.

Martes, Hunyo 12, 2012

Ang Kampanyang Anti-GMO ng CRSF

ANG KAMPANYANG ANTI-GMO NG CRSF
ni Gregorio V. Bituin Jr.

Masarap sa pakiramdam na nakadalo ako ng dalawang araw na pulong ng mga anti-GMO advocates na CRSF (Consumer Rights for Safe Food) noong Hunyo 7 at 9, 2012 sa Miriam College sa Katipunan Avenue, Quezon City. 

Sa pagtatapos ng matagumpay na talakayan sa Kamayan Edsa noong Mayo 18, 2012, inanyayahan ng grupong Green Convergence ang mga dumalo roon na daluhan ang pulong-talakayan ng CRSF hinggil sa GMO (genetically modified organisms) sa darating na Hunyo 7, 2012, araw ng Huwebes sa ganap na ikalawa hanggang ikaapat at kalahati ng hapon sa Miriam College. Sa pangalan pa lang ng CRSF ay atin nang mababatid kung ano ang layunin ng samahang ito - ang ipagtanggol ang karapatan ng bawat tao para sa ligtas na pagkain. Tuwing unang Huwebes ng bawat buwan umano'y may talakayan ang CRSF sa lugar na iyon.

Hunyo 7, 2012

Isa ako sa mga nakadalo sa patawag na iyon. Gayunman, nahuli ako ng dating. Nakapagsimula na sila, ngunit naabutan ko pa rin ang presentasyon sa powerpoint ni Dr. Nina Galang, isang guro sa Miriam at pangulo ng Green Convergence.

Nagtala rin ako ng ilang detalye hinggil sa paksa, tulad ng mga sumusunod:
- excessive use of herbicides have resulted in superweeds
- threats to trade: produces, such as papaya, may be rejected by countries which have strict laws on GMO
- because of IPR agreements, 4-5 multinational companies will control the food of the world
- most widely planted GMOs: soya, mais, canola
- in US - 55 million hectares
- in Argentina - 18 million hectares
- in Brazil - million hectares
- in Canada - million hectares
- how do GMOs get into our food: (a) processed food; (b) imported raw products, e.g. soya seeds, extracted flour, oil or syrup; (c) seeds for planting; (d) chicken, pigs and cows are fed GMOs; (e) genetic modification of our own corn crops
- and now Bt talong! - for direct human consumption if the proponents succeed

Ito ang isa sa pinakamatingkad na isyu:
- until now, there's no popular / active anti-GMO campaign group

Napag-alaman ko rin na ang mismong gumagawa ng mga GE crops (o mga binhi't tanim na may GMO, o genetically engineered) ang siya ring gumagawa ng mga kemikal. Ibig sabihin, kopo na nila ang kalakalan - tagagawa na ng GE crops, tagagawa pa ng mga kemikal na gagamitin sa GE crops, kaya tubong-tubo sila sa kanilang pinuhunan.

May isang nagtanong: Paano daw tayo nakakasigurado na hindi ligtas ang GMO. Ang sagot ni Dr. Galang: In case of water, if one scientist say it is safe and other scientist said it is not safe, will you drink it?

At isinulat ko sa aking kwaderno ang ilang mahahalagang punto:
- precautionary principle - if one product is not safe, then don't promote it as safe
- "tap water is safe", "tap water is not safe", "bottled water is safe" - saan nanggagaling ang mga scientist
- there's money for research in papaya, tomato, GMO, but there's no research on organic fruits
- it depends who funds the research
- those who say safe are from industries
- those who say not safe are formerly from industry but get out of it because they cannot stomach it
- there's a biosafety law

Ayon pa sa mga kasama ko sa pulong na iyon, dapat mag-file ng Writ of Kalikasan sa Korte Suprema upang mapigil ang eksperimentasyon ng Bt talong. At sabi pa ng isang kasama roon, "Consumers of the Philippines, of the world, unite!" Idinagdag pa nila, "Let us demand: 
- Transparency
- Access to information on scientific studies
- Our right to choose
- Safe food"

May mga bansa at probinsya na ring tinanggihan ang pagtatanim ng GM crops, tulad ng England, Germany, Italy, Austria, Liechenstein, at Japan. At sa mga probinsya naman ay nasa Pilipinas: ang Negros, Bohol, Mindoro, Ifugao. Magandang patampukin ang pagtanggi ng kanila mismong lugar sa GMO, at ipakita sa taumbayan ang mga dokumento at kampanyang ginawa nila bilang pag-ayaw sa GMO at nang mas makapagbigay inspirasyon ito sa mga dumarami pang mamamayang ayaw sa GMO.

Isa sa mga dahilan kung bakit ayaw ko sa GMO ay ito. Nais nang kontrolin ng mga korporasyon ang pinanggagalingan ng pagkain ng tao. Bawat binhi ay may patent na, at sa mga korporasyong ito lamang dapat bumili. Bawal mag-ipon ang mga magsasaka ng mga binhing may GMO dahil makukulong sila. May IPR (intellectual property rights) na kasi ang mga binhing may GMO. Ang prinsipyong kung sino ang kumokontrol sa pinagkukunan ng pagkain ang siyang kumokontrol sa mundo ang siyang prinsipyong taglay ng mga korporasyong ito. Wala nang kalayaan ang mga magsasaka sa kanilang mga binhi, at wala na rin tayong kalayaang piliin ang mga pagkaing ligtas para sa atin at sa ating pamilya. Nais nang kontrolin ng mga korporasyong ito ang pinagkukunan ng pagkain ng sangkatauhan.

Dito pa lang ay makikita na natin ang pagkaganid ng mga promotor ng GMO. Kung talagang maganda ang layunin nila, bakit kailangan nilang lagyan ng patent o IPR ang mga binhi? Bakit hindi hayaan ang magsasaka na magtanim at mag-alaga ng sarili nitong binhi? Bakit kailangang bilhin sa mga korporasyon ang mga binhi? Sa layunin pa lang nila, hindi na maganda. Bakit ang "65% of the seeds of the world" ay kontrolado ng tatlong kumpanya, na ayon sa isang dumalo, ay ang Monsanto, Bayer, at Syngenta.

Sa isa pang paksa, ang "Orientation to Organic Food", tinalakay na ang mga organikong pagkain ay yaong mga gumagamit ng organikong pamamaraan sa pagsasaka, walang mga synthetic inputs at wala ring GMO. Nabanggit din ang RA 1068 o Organic Agriculture Act of 2010. Sa kasaysayan, nito lamang ikalawang hati ng ika-20 siglo nang maipakilala sa ating suplay ng pagkain ang mga bagong synthetic materials. Ang organic farming ay nagsimula bilang tugon sa industriyalisasyon ng agrikultura o yaong tinatawag na Green Revolution. Ayon pa sa talakayan, ang pataba ay ginagamit sa lupa at hindi sa tanim.

May nagmungkahing tingnan din namin sa YouTube yaong mga grocery store wars. May nagkomento rin na dahil sa matinding patalastas ng mga malalaking kumpanya ng pagkain, ayaw nang kumain ng gulay ng mga kabataan ngayon, dahil itinuturing itong provincial food. Mababa ang tingin umano ng mga kabataan ngayon sa mga kumakain ng gulay. Mali ito, pagkat sa mga gulay nakukuha ang karamihan ng mga bitamina at mineral na kailangan ng tao upang manatiling malakas ang kanilang pangangatawan.

Natatandaan ko, ilang taon na ang nakararaan ay nilikha ko ang isang tula hinggil sa GMO. "Dyenosidyo ng mga Binhi (Genocide of the Seeds)" ang pinamagat ko dito. Ilang beses ko na rin itong binasa sa Kamayan forum, at nalathala na rin ito sa isang aklat. At hanggang ngayon, hindi pa rin nagbabago ang paninindigan ko laban sa GMO.

Bago mag-uwian, pinatalastas din na mayroong pulong ang mga kasapi na ng CRSF para magplano ng mga hakbangin nito sa kampanya, at upang mas maipatagos pa sa taumbayan ang iba't ibang isyu kung bakit kailangan nating pangalagaan ang ating kinakain. Ito'y gaganapin sa lugar ding iyon sa Hunyo 9, 2012, araw ng Sabado, sa ganap na ikalawa hanggang ikalima ng hapon.

Nagpasiya akong dadalo sa araw na iyon. Ngunit bago iyon, nagdibuho ako sa kompyuter ng dalawang uri ng islogan para itatak sa t-shirt. Mga panawagan ito laban sa GMO at nakalagay ang pangalan ng CRSF sa ibaba. Sa unang disenyo ng t-shirt nakasulat sa bandang itaas ang "Ayoko sa GMO!" at sa ibaba naman ang buong pangalan ng CRSF at ang daglat nitong nakapanaklong. Sa gitna'y may malaking letrang GMO na nasa loob ng bilog, may linyang nakapahilis sa diyametro ng bilog na nakapaibabaw sa mga letrang GMO bilang tanda ng pagkaayaw sa GMO. Sa ikalawang disenyo ng t-shirt naman, nakasulat ang mga salitang "Fight for our right to safe food!" sa bandang itaas. At tulad ng naunang disenyo ng t-shirt ay ganuon din ang nakalagay sa gitna at sa ibaba. Kulay lunti ang nasa itaas, at kulay bughaw ang pangalan ng samahan. Magkaiba naman ng kulay ang nasa gitna ng t-shirt.

Hunyo 9, 2012

Dumating ako ng maaga sa lugar. Bandang ikalawa ng hapon ay naroon na ako. On-time, ika nga. Hanggang sa unti-unti na ring nagdatingan ang mga dadalo sa pulong. 

Nagsimula ang pulong bandang ikalawa't kalahati ng hapon. Nagpakilanlanan muna ang bawat isa. Ipinakilala rin ang pamunuan ng CRSF. Halos tatlong taon na rin pala ang CRSF mula nang ito'y itinatag noong 2009.  Inilatag din ang mga layunin ng CRSF:
- educate the consumer about health food
- provide the consumer with healthy food choices
- encourage organic farming
- lobby with the government to protect the consumers with laws specially labelling or banning GMOs.

Nagtanong ang tagapagdaloy (moderator) sa amin. Aniya, "Do the food we eat really matter?" na sinagot namin ng "Yes!" At ipinaliwanag ng tagapagdaloy na "food also affects behaviour", kung may cholesterol, ang epekto nito ay heart disease, kung sugar naman ay diabetes. Apektado tayo sa ating mga kinakain, lalo na yung may mga chemical additives, mga processed foods, at iba pa. Sa tanong na iyon, naalala ko tuloy ang mga alamat ng pagkain, tulad ng pinya na nagkaroon ng maraming mata dahil sa katamaran ni Pina. Magiging tamad nga ba ang kumakain ng pinya. Sa alamat naman ng ampalaya, ang isang maganda ngunit mapanlait na dalaga ay pinarusahan at naging kulubot at mapait na ampalaya. Ang mga alamat nga naman, pawang parusa ang pinanggalingan ng ating mga pagkain. May isinulat nga ako noon na artikulo hinggil sa mga alamat ng pagkain, na sinimulan ko sa palasak na kasabihang "You are what you eat."

Inilatag din ang CRSF activities para sa 2012-2013:
- Happy Food Projects
- GMO Food labeling and banning law
- Urban gardening / going vegetarian
- Promoting consumption of organic food
- Continuing education of members
- Networking with other groups
- Social media
- Fund raising
- Research and development of training and educational materials

May inilabas na rin palang Administrative Order ang Department of Education na "no to junk food".

May inihahanda ring isang Urban Gardening Book na Going Vegetarian. Ang mga nilalaman umano nito ay mga pananaliksik hinggil sa mga recipe, gamit pangmedikal, pangangalaga ng halaman, at mga isyu hinggil sa paano maging vegetarian, ang mga impact nito sa kapaligiran, at iba pa. Kailangang isulat ang mga ito sa paraan ng sanaysay (essay), i-layout, proofreading, at iba pa, upang maging ganap itong aklat.

Sa pagsasagawa naman ng tuluy-tuloy na pagbibigay ng edukasyon, may buwanang seminar hinggil sa GMOs at sa ligtas ng pagkain, may bi-annual membership safe food seminar, may mga field trip at farm visit din, at pamamahagi ng mga impormasyon sa email at facebook.

Nakikipag-ugnayan din ang CRSF sa iba't ibang grupo tulad ng No2GMO, Green Convergence, Organic Farmers, sa grupong internasyunal na Madge, at marami pang iba.

Naglatag ng manila paper sa dingding kung saan nakasulat sa bawat manila paper ang mga CRSF activities. Nagsulat ng mga mungkahi, pati na pangalan ng nag-volunteer na sasama't magiging aktibo sa proyektong iyon. Ang bawat isa'y nagsulat sa manila paper.

Sa aking bahagi, isinulat kong dapat magkaroon ng malaking aktibidad tuwing Oktubre 16 ng bawat taon, na siyang World Food Day, halimbawa'y forum at paglalabas ng CRSF ng press statements at letter-to-the-editors para sa araw na ito. Inihapag ko rin ang dinisenyo kong anti-GMO t-shirt bilang bahagi ng kampanya, at pagsasalin sa wikang Filipino ng anumang hinggil sa kampanyang anti-GMO, na nais kong gampanan ng husay.

Natapos ang pulong ng bandang ikalima ng hapon. Umuwi akong naglakad lamang at nag-iisip hinggil sa kampanyang dapat gawin, kasama ko man ang CRSF, o sa sarili kong pamamaraan. Ang mahalaga, ang kinakain natin ay dapat galing sa mabuti, at walang dapat kumontrol sa pinagkukunan natin ng pagkain. Wala akong personal na ganansya sa kampanyang ito, maliban sa masarap na pakiramdam na nakakatulong ako sa aking kapwa, gayunman alam kong higit na makikinabang sa kampanyang ito'y ang mga susunod na henerasyon. Ang munti mang tulong namin ngayon ay para sa susunod na henerasyon. 

Alam kong sinumang maging bahagi ng CRSF ay nasa mabuting kamay at nasa mabuting layunin para sa sangkatauhan. Ang kailangan lamang nila ay matulungan silang mapalakas ang adbokasyang ito para sa kapakinabangan ng higit na nakararami sa lipunan.

Sabado, Hunyo 2, 2012

Ang Boto sa Impeachment at ang Maralitang Pilipino

ANG BOTO SA IMPEACHMENT AT ANG MARALITANG PILIPINO
ni Gregorio V. Bituin Jr.

Hindi ako nakapanood at nakapakinig ng boto ng mga senador noong Mayo 29, 2012 dahil dinaluhan ko ang isang imbitasyong kasabay nito, ang live webcast ng pag-uulat ng Pilipinas sa UN Human Rights Council. Ano ba ang mahuhuli natin sa mga bibig ng mga senador? Ito ang unang pumasok sa aking isipan habang ako'y pauwi.

Kaya sinaliksik ko, tinipon at binasa ang mga talumpati ng bawat senador hinggil sa kani-kanilang boto. Mas binigyang diin ko dito ang mga salitang tingin ko'y tagos agad sa masa, lalo na ang nasa sariling wika. Mga one-liners, ika nga, na nais kong ibahagi sa kapwa ko maralita.

HINGGIL SA PAGKAKAPANTAY NG HUSTISYA

Isa sa pinakamatingkad ang sinabi ni Senador Koko Pimentel: "Ang batas para kay Juan ay batas din para kay Renato." Napakapayak at madaling maunawaan ng simpleng tao, kahit na hindi nakapag-aral.

Halos katulad din ito ng sinabi ni Senador Chiz Escudero: "Ano man ang panukat na ginamit natin sa paghusga, siya ring panukat na dapat nating gamitin sa ating mga sarili."

HINGGIL SA KASALUKUYANG HUSTISYA SA BANSA 

Inilarawan ni Senador Alan Peter Cayetano ang kalagayan ng hustisya sa bansa, kung saan hindi patas ang hustisya para sa mayaman at para sa mahirap. Marahil ay naalala ni Cayetano ang kantang Tatsulok, "...at ang hustisya ay para lang sa mayaman." Aniya: "Bakit ang isang clerk na hindi lamang nagdeklara ng isang stall sa palengke ay tinanggal na? Bakit ang mahirap pag nagnakaw bawal? Ano ba ang sinasabi natin sa mahirap? Bawal magnakaw. Bakit sa mayaman bawal magnakaw ng konti? Kasi pag nagnakaw ng marami lahat nang technicalities, lahat nang batas, lahat nang pwedeng ikomplika ang sistema para protektahan siya ay nasa kanya. Bakit po pag mahirap nahuli ang sasabihin sa kanya sa prisinto ka na magpaliwanag. Bakit po pag mayaman lahat ng lusot, batas, technicalities ay available sa kanya? "

Sabi nga ni Senador Pia: "Pag wala na ang tiwala ng taong bayan dapat bumaba sa puwesto ang isang opisyal para mapangalagaan ang posisyon na ‘yon."

Ayon naman kay Senador Teofisto Guingona III: "Sino po ba ang inaasahan ng ating bansa at lipunan para maging pangunahing tagapagtanggol ng Saligang Batas? Hindi po ba’t ang Korte Suprema? Anong aasahan nating pagtatanggol kung ang mismong pinuno nito ang unang humahanap ng butas na babaluktot dito sa ating Saligang Batas?"

Matalim ang naging obserbasyon ni Senador Francis Pangilingan hinggil sa ugali ng dating Punong Mahistrado: "Sa paglilitis na ito, nakita rin natin ang pagkatao ni Chief Justice. Siya ba ay dapat pa nating pagkatiwalaan? Kung hindi po natin i-convict si Ginoong Corona, anim na taon pa siyang uupo bilang Chief Justice. Kung kaya niyang ipagkait sa mismo niyang kamag-anakan ang kanilang ari-arian sa Basa Guidote gayong daang milyon na pala ang kanyang salapi, siya ba ay dapat pagkatiwalaan sa loob pa ng anim na taon?"

Dagdag pa ni Pangilingan: "Kung kaya niyang ipakita ang kawalan ng respeto sa 23 Senador nung siya ay nagtangkang magwalk-out, na sa aking paniwala ay napigil lamang dahil sa mabilis na kilos ng ating mahal na Senate President, ginawa sa harap mismo ng lahat ng media at buong bansa, paano kaya ang pagtrato niya sa maliliit nating mga kababayan na hindi mga Senador na dumudulog sa kanyang tanggapan para sa katarungan? Siya ba ay mapagkakatiwalaan na rumespeto sa maliliit nating mga kababayan sa loob pa ng anim na taon?"

Matalas naman at matalinghagang sinabi ni Senador Lapid: "Ngayon ang sinasabi niya, dyan sa isang pizza pie - hindi totoo yan na may 82 akong account. Siguro kung ako ho, ang pagbabasehan ko: Kung isandaang basong tubig na ilagay sa apat na drum lang ang kanyang account."

DELSA FLORES AT RENATO CORONA

Matingkad sa paninindigan ng mga senador ang nangyaring pagkakatanggal sa isang manggagawa ng Korte Suprema, kay Delsa Flores ng Davao. Sinabi ito ni Senador Sergio Osmeña III nang kanyang tinukoy ang kasong Rabe vs Flores, na ang Korte Suprema mismo ang nagtanggal sa kanilang manggagawa nang hindi naideklara sa SALN nito ang negosyo nito sa palengke ng Panabo sa Davao.

Ayon kay Senadora Loren Legarda: "Sa dinarami-rami po ng mga argumentong legal, ebidensya at pati na rin po ng napakaraming powerpoint presentations na inilatag ng prosekusyon at ng depensa sa paglilitis na ito ng isang kaso na hinatulan ng korte suprema noong 1997 ang tumawag sa aking pansin. Ito po yung kaso ng isang kawani ng hudikatura, isang interpreter sa regional trial court na siyang tinanggal sa serbisyo dahilan sa hindi nya naideklara ang kanyang negosyo sa palengke sa kanyang SALN. Ginoong pangulo, kung ang ating mga batas gaya ng Republic Act 6713 ay nagpaparusa, ng dismissal sa isang ordinaryong kawani ng gobyerno sa paglabag ng mandato upang maiwasan ang katiwalian wala po akong nakikitang dahilan para po hindi ipatupad ang ipatupad ang parehong batas na ito sa isang punong mahistrado."

Sabi naman ni Senador Francis Pangilinan: Sabi po ni Corona, "I believe that a member of the judiciary who is found guilty of dishonesty should not only be dismissed from the service; he should also be disbarred--no ifs or buts." Sa kanyang mga labi na mismo nanggaling na nararapat siyang ma-convict at masibak sa pwesto. Dapat po siya na ma-convict dahil siya po ay nagkasala. Tulad na lamang ng isang court interpreter sa Davao na sinibak mismo ng Supreme Court dahil hindi nito inilagay sa kanyang SALN ang pag-aari niyang market stall sa palengke. Tama ba na ang pagsisinungaling ng maliliit ay parusahan habang ang pagsisinungaling ng makapangyarihan ang tungkulan ay i-abswelto?"

HINGGIL SA SALN (Statement of Assets, Liabilities and Net Worth):

Sabi ni Senador Francis Escudero: "Ang Konstitusyon at R.A. 6713, pinag-uutos na ideklara ng lahat ng opisyal ng pamahalaan ang lahat ng kanilang yaman at pagkakautang. Kung ayaw mo ito ideklara, eh di huwag kang tumakbo para sa, o tumanggap ng anumang, pwesto sa pamahalaan. Subalit kung ikaw ay nasa pamahalaan, kelangan mo itong ideklara."

Ayon kay Senador Pimentel: "Simple lang, kung ayaw mong ilahad ang tunay mong yaman, wag kang pumasok sa gobyerno. " 

PAPURI SA DATING PUNONG MAHISTRADO

Gayunman, pinuri pa rin ng isang senador si Corona bagamat hinatulan ito ng guilty. Ani Senador Francis Escudero: "Maging ganoon pa man, nais ko pong batiin muli si Chief Justice Corona dahil, sa kasaysayan ng bansa, siya ang kauna-unahang opisyal ng pamahalaan na nag-execute ng waiver para buksan ang anumang deposito nya sa banko. Sana siya at ang kasong ito ang magsilbing hudyat ng isang bagong simula sa ating bansa. Isang bagong simula kung saan di na pwede ang dating gawi! Panahon na para itaas natin ang pamantayan ng mga naninilbihan sa pamahalaan! At dapat pantay nating ipatupad ito di lamang sa kanya kundi sa ating lahat!"

KONKLUSYON

Lahat ng nasa itaas ay naghatol ng guilty kay Corona (20-3). Bagamat sila'y mula sa ibang paksyon ng naghaharing uri, nais pa rin nilang ipakita sa taumbayan na sila'y totoong lingkod, imbes na iniisip ay sariling interes. Ang kanilang mga sinabi ay puna sa sistema ng hustisya sa bansa, at nagnanais silang ito mismo ay mabago. Kaiba ito sa sinabi ni Senadora Miriam Defensor-Santiago na galit na galit na sinabing "why then are we considered one of the most corrupt country in the world?" Sinagot na niya mismo ang kanyang tanong nang hatulan niyang acquit si Corona.

At sa huli, ang hustisya sa bansa'y dapat patas para sa lahat, mahirap man o mayaman. Nawa’y ang naganap na impeachment na ito at pagkakahatol ng guilty kay dating Chief Justice Corona ay magbigay daan tungo sa pagkakapantay-pantay ng hustisya sa bansa. Kung paano ito mangyayari, dapat na ang mismong mga alagad ng hustisya ay hindi bulag, hindi bingi, at hindi nagpapatangay sa kinang ng salapi, dahil ang kanyang sinumpaang tungkulin ay dapat patas ang batas para sa lahat, lalo na sa mga maralitang hindi kayang magbayad sa kanilang mga abogado. Sabi nga ni Senador Pimentel, "Ang batas para kay Juan ay batas din para kay Renato." 

Dahil sinuman ang napatunayang nagkasala ay dapat parusahan. Ika nga ni Senador Lapid, "Pasensya na po. Pasensya na po. Ang hatol ko sa inyo, guilty."