ni Greg Bituin Jr.
Irashaimase.
Nitong Marso 11, 2012 ang unang anibersaryo ng trahedyang tumama sa Japan - ang tsunami at lindol na nagdulot ng pagkasira ng nuclear reactor sa Fukushima.
Nang pinatalastas sa GMA 7 ang dokumentaryo ni Kara David hinggil dito, kasama ang Iwate TV, agad akong nagkainteres kaya inabangan ko ito upang panoorin. Hindi lang dahil sa trahedya kundi dahil sa patalastas na Iwate TV ang kasama ni Kara sa kanyang dokumentasyong pinamagatang "Pagsibol ng Pag-asa: Japan Tsunami 1st Anniversary Special". Nanggaling kasi ako noon sa lalawigan ng Iwate, sa lungsod ng Hanamaki, mahigit nang dalawang dekada ang nakararaan.
Nagtungo ako, kasama ang apat pang Pilipino, sa Hanamaki-cho, Iwate-Ken, bilang student scholar (on-the-job training) sa isang kumpanya ng electronics, at namalagi kami roon ng anim na buwan. Mula Hulyo 1988 hanggang Enero 1989, nasa Hanamaki City ako na ang layo sa Tokyo ay kapara ng Maynila at Ilokos Norte. Pinadala ako ng isang technical school habang kumukuha ng 6-na-buwang radio-TV technician course. Tatlong buwan pa lang ako sa school na iyon nang pumunta akong Japan upang mag-aral ng aktwal ng electronics. Dalawa kami mula sa aming klase ng 40 ang pinadala. May nakasabay pa kaming tatlo pa na iba naman ang pinanggalingan. Pagdating namin sa Hanamaki, marami kaming nadatnang Pilipino roong nauna sa amin. Pagbalik ko dito sa bansa, agad kaming kinuha ng isang Filipino-Japanese company bilang pioneer na manggagawa. Tatlong taon akong machine operator sa kumpanyang gumagawa ng pyesa ng computer.
Sa aking pananaliksik, sa Iwate Prefecture (lalawigan ng Iwate) pa lang, may labing-isang lungsod na, at isa rito ang Hanamaki City. Noong naroroon pa kami, meron nang shinkansen (bullet train). Naikot din namin ng aming mga kasama ang mga onsen o yaong mga otel na may swimming pool na parang sauna dito sa ating bansa. Pati na mga club na maraming Pinay ay pinupuntahan namin. At syempre, lagi kaming may dalang kamera, at ito ang una kong binili sa Japan. Naabutan ko sa Hanamaki City ang snow, lalo na pag umaga ay kinakayod na ito ng mga bulldozer. Marami din kaming naging kaibigang Hapon at Haponesa dito. Nakasama pa nga ako sa pamimitas ng mga mansanas sa isang tanimang pag-aari ng Haponesang kasama namin sa kumpanya. Doon ko natikman ang Sapporo na katumbas ng San Miguel Beer, at saki na katumbas ng lambanog. Doon ko napanood sa telebisyon ang nagaganap noong Seoul Olympics. Naroon ako nang mabalitang namatay na si Emperor Hirohito.
Maganda ang Hanamaki City, kaya nang mapanood ko ang dokumentasyon ng hinahangaan kong si Kara David hinggil sa Iwate, napapaisip ako kung ano na kayang itsura ng Hanamaki ngayon? Naroon pa kaya ang kumpanyang pinuntahan ko, ang bahay na tinirahan namin ng anim na buwan, ang aming mga naging kaibigan? Kumusta na kaya sila?
May ilang binanggit na lugar si Kara, ngunit wala ang Hanamaki City. Marahil di na kaya nina Kara David na ikutin pa ang lahat ng lugar na tinamaan ng trahedya, kundi nagtuon na lamang sa ilang lugar na talagang grabeng inubos ng tsunami. At marahil din, di na gaanong tinamaan ng tsunami ang Hanamaki City. Ngunit isang probinsya lang ang layo ng Iwate Prefecture sa Fukushima. Napapagitnaan ng Iwate at Fukushima ang Miyagi Prefecture, kung saan naroon ang Sendai, na unang napabalitang lumubog sa tsunami. Sa mapa, malayo ang Hanamaki City sa dalampasigan, kaya marahil ay di na ito naabot ng tubig. Ngunit di pa rin dapat maging kampante, dahil paano naman ang radyasyon ng nukleyar sa Fukushima, kaya itong ilipad ng hangin.
Ang alaala ng Hanamaki City, ang balita ng tsunami, lindol at pagkasira ng plantang nukleyar sa Fukushima, ang pagkakaisa ng mga Hapones noong Enero 2012 upang ideklara ang Yokohama Declaration for a Nuclear-Free World, mga gunita at isyu itong di dapat balewalain. Dapat nating ikampanya ang isang mundong walang nukleyar, at maghanda sa mga panahong dumating ang mga kalamidad. Bagamat sanay na ako sa kalamidad, na mula pa pagkabata ay lagi nang dinadalaw ng baha ang aming lugar sa Balic-Balic, ang huli ay ang naganap na Ondoy na umabot ng tuhod, di pa rin dapat tingnan na karaniwan lang ang ganitong mga kalamidad. Dahil bukod sa mga nasisirang kasangkapan, may nagbubuwis ng buhay.
Bihira akong umuwi ng bahay dahil sa opisina na ako natutulog. Ngunit nang mangyari ang Ondoy noong Setyembre 26, 2009, agad akong tumungo sa aming bahay sa Sampaloc, at ikinuwento na lang ng aking ama kung hanggang saan ang baha. Paalis na sila noon ng mahal kong ina upang magtungo ng Tondo para magpagamot, kaya tinanong ako kung baha pa ba sa España St., at ang sabi ko'y baha pa. Ngunit mababa na ang tubig sa bandang Vicente Cruz St. Kaya sakay ang owner, nag-iba na lang sila ng direksyon. Kahit ang opisinang tinutuluyan ko ay inabot din ng abot-tuhod na tubig ni Ondoy, buti na lang at wala ako roon nang mangyari, dahil baka kasamang nabasa ang aking passport. Dalawang araw matapos ang trahedyang dulot ni Ondoy, muli akong nangibang bansa, patungong Bangkok, Thailand upang daluhan ang walong araw na kumperensya hinggil sa climate change, at katawanin ang aming organisasyon.
Pumatak ng araw ng Linggo ang Marso 11, 2012, simpleng pagtitirik ng kandila para sa mga biktima ng trahedya sa Japan. Kinabukasan, araw ng Lunes, nakaiskedyul ang rali (solidarity action) namin sa Japanese Embassy upang ipakita ang aming pakikiramay sa mga Hapong biktima ng naganap na trahedya. Sumama ako sa raling iyon at isa sa nanawagang huwag nang buksan pa ang plantang nukleyar. Katunayan, sa isang plakard na ginawa ko ay nakasulat: "Nuclear is Unclear! No to Nukes!"
Ondoy, Pedring, Quiel, Sendong, Fukushima, Sendai, Iwate, nukleyar, tsunami, lindol, climate change - lahat ng ito ay usapin ng kalikasan at kapaligiran (nature and environment). Mga seryosong isyung di dapat balewalain, o basta ipagkibit-balikat na lamang. Kaya kung may pagkakataon, sumasali ako sa mga aktibidad hinggil sa usaping pangkalikasan, lalo na sa usaping climate justice, at kung paano ang ating mga dapat gawin at ikampanya. Bilang karaniwang tao at bilang mamamayan ng mundong ito, paano tayo magkakatulungan? Sa harap ng mga kalamidad na di maiiwasan, paano natin ito haharapin, at anong mga dapat nating gawin bago at matapos itong maganap? Paano tayo mag-a-adapt at magmi-mitigate upang matiyak ang kaligtasan ng mundo? Mga katanungang naghahanap ng katugunan.
Salamat, Kara David, sa iyong ulat. Salamat, Hanamaki, sa karanasan. Salamat, ama't ina, sa taglay kong katatagan. Nagbabalik ang alaala, nagpapaalala. Sa kinakaharap na mga alalahanin sa isyung pangkalikasan at usapin ng kaligtasan ng mundo, dapat na magkatulungan ang bawat bansa at bawat tao upang matiyak ang kaligtasan ng bawat isa. Dapat tayong maging handa.
Arigato gozaimashita.
Nitong Marso 11, 2012 ang unang anibersaryo ng trahedyang tumama sa Japan - ang tsunami at lindol na nagdulot ng pagkasira ng nuclear reactor sa Fukushima.
Nang pinatalastas sa GMA 7 ang dokumentaryo ni Kara David hinggil dito, kasama ang Iwate TV, agad akong nagkainteres kaya inabangan ko ito upang panoorin. Hindi lang dahil sa trahedya kundi dahil sa patalastas na Iwate TV ang kasama ni Kara sa kanyang dokumentasyong pinamagatang "Pagsibol ng Pag-asa: Japan Tsunami 1st Anniversary Special". Nanggaling kasi ako noon sa lalawigan ng Iwate, sa lungsod ng Hanamaki, mahigit nang dalawang dekada ang nakararaan.
Nagtungo ako, kasama ang apat pang Pilipino, sa Hanamaki-cho, Iwate-Ken, bilang student scholar (on-the-job training) sa isang kumpanya ng electronics, at namalagi kami roon ng anim na buwan. Mula Hulyo 1988 hanggang Enero 1989, nasa Hanamaki City ako na ang layo sa Tokyo ay kapara ng Maynila at Ilokos Norte. Pinadala ako ng isang technical school habang kumukuha ng 6-na-buwang radio-TV technician course. Tatlong buwan pa lang ako sa school na iyon nang pumunta akong Japan upang mag-aral ng aktwal ng electronics. Dalawa kami mula sa aming klase ng 40 ang pinadala. May nakasabay pa kaming tatlo pa na iba naman ang pinanggalingan. Pagdating namin sa Hanamaki, marami kaming nadatnang Pilipino roong nauna sa amin. Pagbalik ko dito sa bansa, agad kaming kinuha ng isang Filipino-Japanese company bilang pioneer na manggagawa. Tatlong taon akong machine operator sa kumpanyang gumagawa ng pyesa ng computer.Sa aking pananaliksik, sa Iwate Prefecture (lalawigan ng Iwate) pa lang, may labing-isang lungsod na, at isa rito ang Hanamaki City. Noong naroroon pa kami, meron nang shinkansen (bullet train). Naikot din namin ng aming mga kasama ang mga onsen o yaong mga otel na may swimming pool na parang sauna dito sa ating bansa. Pati na mga club na maraming Pinay ay pinupuntahan namin. At syempre, lagi kaming may dalang kamera, at ito ang una kong binili sa Japan. Naabutan ko sa Hanamaki City ang snow, lalo na pag umaga ay kinakayod na ito ng mga bulldozer. Marami din kaming naging kaibigang Hapon at Haponesa dito. Nakasama pa nga ako sa pamimitas ng mga mansanas sa isang tanimang pag-aari ng Haponesang kasama namin sa kumpanya. Doon ko natikman ang Sapporo na katumbas ng San Miguel Beer, at saki na katumbas ng lambanog. Doon ko napanood sa telebisyon ang nagaganap noong Seoul Olympics. Naroon ako nang mabalitang namatay na si Emperor Hirohito.
Maganda ang Hanamaki City, kaya nang mapanood ko ang dokumentasyon ng hinahangaan kong si Kara David hinggil sa Iwate, napapaisip ako kung ano na kayang itsura ng Hanamaki ngayon? Naroon pa kaya ang kumpanyang pinuntahan ko, ang bahay na tinirahan namin ng anim na buwan, ang aming mga naging kaibigan? Kumusta na kaya sila?
May ilang binanggit na lugar si Kara, ngunit wala ang Hanamaki City. Marahil di na kaya nina Kara David na ikutin pa ang lahat ng lugar na tinamaan ng trahedya, kundi nagtuon na lamang sa ilang lugar na talagang grabeng inubos ng tsunami. At marahil din, di na gaanong tinamaan ng tsunami ang Hanamaki City. Ngunit isang probinsya lang ang layo ng Iwate Prefecture sa Fukushima. Napapagitnaan ng Iwate at Fukushima ang Miyagi Prefecture, kung saan naroon ang Sendai, na unang napabalitang lumubog sa tsunami. Sa mapa, malayo ang Hanamaki City sa dalampasigan, kaya marahil ay di na ito naabot ng tubig. Ngunit di pa rin dapat maging kampante, dahil paano naman ang radyasyon ng nukleyar sa Fukushima, kaya itong ilipad ng hangin.
Ang alaala ng Hanamaki City, ang balita ng tsunami, lindol at pagkasira ng plantang nukleyar sa Fukushima, ang pagkakaisa ng mga Hapones noong Enero 2012 upang ideklara ang Yokohama Declaration for a Nuclear-Free World, mga gunita at isyu itong di dapat balewalain. Dapat nating ikampanya ang isang mundong walang nukleyar, at maghanda sa mga panahong dumating ang mga kalamidad. Bagamat sanay na ako sa kalamidad, na mula pa pagkabata ay lagi nang dinadalaw ng baha ang aming lugar sa Balic-Balic, ang huli ay ang naganap na Ondoy na umabot ng tuhod, di pa rin dapat tingnan na karaniwan lang ang ganitong mga kalamidad. Dahil bukod sa mga nasisirang kasangkapan, may nagbubuwis ng buhay.
Bihira akong umuwi ng bahay dahil sa opisina na ako natutulog. Ngunit nang mangyari ang Ondoy noong Setyembre 26, 2009, agad akong tumungo sa aming bahay sa Sampaloc, at ikinuwento na lang ng aking ama kung hanggang saan ang baha. Paalis na sila noon ng mahal kong ina upang magtungo ng Tondo para magpagamot, kaya tinanong ako kung baha pa ba sa España St., at ang sabi ko'y baha pa. Ngunit mababa na ang tubig sa bandang Vicente Cruz St. Kaya sakay ang owner, nag-iba na lang sila ng direksyon. Kahit ang opisinang tinutuluyan ko ay inabot din ng abot-tuhod na tubig ni Ondoy, buti na lang at wala ako roon nang mangyari, dahil baka kasamang nabasa ang aking passport. Dalawang araw matapos ang trahedyang dulot ni Ondoy, muli akong nangibang bansa, patungong Bangkok, Thailand upang daluhan ang walong araw na kumperensya hinggil sa climate change, at katawanin ang aming organisasyon.
Pumatak ng araw ng Linggo ang Marso 11, 2012, simpleng pagtitirik ng kandila para sa mga biktima ng trahedya sa Japan. Kinabukasan, araw ng Lunes, nakaiskedyul ang rali (solidarity action) namin sa Japanese Embassy upang ipakita ang aming pakikiramay sa mga Hapong biktima ng naganap na trahedya. Sumama ako sa raling iyon at isa sa nanawagang huwag nang buksan pa ang plantang nukleyar. Katunayan, sa isang plakard na ginawa ko ay nakasulat: "Nuclear is Unclear! No to Nukes!"
Ondoy, Pedring, Quiel, Sendong, Fukushima, Sendai, Iwate, nukleyar, tsunami, lindol, climate change - lahat ng ito ay usapin ng kalikasan at kapaligiran (nature and environment). Mga seryosong isyung di dapat balewalain, o basta ipagkibit-balikat na lamang. Kaya kung may pagkakataon, sumasali ako sa mga aktibidad hinggil sa usaping pangkalikasan, lalo na sa usaping climate justice, at kung paano ang ating mga dapat gawin at ikampanya. Bilang karaniwang tao at bilang mamamayan ng mundong ito, paano tayo magkakatulungan? Sa harap ng mga kalamidad na di maiiwasan, paano natin ito haharapin, at anong mga dapat nating gawin bago at matapos itong maganap? Paano tayo mag-a-adapt at magmi-mitigate upang matiyak ang kaligtasan ng mundo? Mga katanungang naghahanap ng katugunan.
Salamat, Kara David, sa iyong ulat. Salamat, Hanamaki, sa karanasan. Salamat, ama't ina, sa taglay kong katatagan. Nagbabalik ang alaala, nagpapaalala. Sa kinakaharap na mga alalahanin sa isyung pangkalikasan at usapin ng kaligtasan ng mundo, dapat na magkatulungan ang bawat bansa at bawat tao upang matiyak ang kaligtasan ng bawat isa. Dapat tayong maging handa.
Arigato gozaimashita.
Walang komento:
Mag-post ng isang Komento